২৫ বছৰীয়া জয়ন্তৰ ৩৫ বছৰৰ পিচত আৰম্ভ হ’বলগা অৱসৰ জীৱনৰ পৰিকল্পনাৰ বাবে দৰকাৰী সতৰ্কতা আৰু অহা বছৰ অৱসৰ ল’বলৈ সাজু হোৱা ৫৯ বছৰীয়া বিনন্দ দত্তৰ অৱসৰ পৰিকল্পনাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় সতৰ্কতাৰ মাজত পাৰ্থক্য আছে৷ জয়ন্তৰ সম্পদ আহৰণৰ দশা আৰম্ভ হৈছেহে আৰু বিনন্দ দত্তৰ সম্পদ আহৰণৰ দশা শেষ হৈ সম্পদ বিতৰণৰ দশা আৰম্ভ হওঁ হওঁ৷ এই অনাগত অৱসৰৰ জীৱনটোত সঞ্চিত ধনেৰে আজীৱন খৰচ কৰিব পৰাকৈ যথেষ্ট হ’বনে? বিনন্দ দত্তৰ বাবে প্ৰথম দৰকাৰী প্ৰশ্ন৷ তেওঁৰ দ্বিতীয় প্ৰশ্নটো হ’ব পাৰে অৱসৰৰ বাবে সঞ্চিত ধন যিমানেই নহওক কিয় সম্পদ বিতৰণৰ দশাত অৱসৰ পুঁজিৰ পৰা কি হিচাপত খৰচ হোৱা উচিত? এই দ্বিতীয় প্ৰশ্নৰ উত্তৰ সন্ধানৰ ফচল হৈছে ‘৪ শতাংশৰ নিয়ম’৷ এই নিয়ম অনুসৰি কোৱা হয় যে ইকুইটি আৰু ঋণ সম্পদেৰে গঠিত এটা অৱসৰ পুঁজিৰ পৰা প্ৰথম বছৰ মুঠ পুঁজিৰ ৪ শতাংশ আৰু তাৰ পিচত মুদ্ৰাস্ফীতিৰ লগত সংগতি ৰাখি প্ৰতিবছৰে টকা উঠোৱাটো যদি বঢ়াই নিয়া হয় তেন্তে সেই পুঁজিৰে ৩০ বছৰ কাল এজন মানুহে খৰচ কৰি যাবলৈ সক্ষম হ’ব৷ এইটো আমেৰিকাৰ মুদ্ৰাস্ফীতি, সম্পদৰ ফল তথা বজাৰৰ উত্থান-পতনৰ ঐতিহাসিক তথ্যৰ ওপৰত গৱেষণা কৰি পোৱা উত্তৰ৷ সম্প্ৰতি খোদ আমেৰিকাতেই প্ৰচণ্ড সমালোচনাৰ সন্মুখীন হ’বলগা হোৱা এই নিয়ম ভাৰতৰ পটভূমিত কিমান উপযোগী সেই বিষয়ে সন্দেহৰ অৱকাশ নথকা নহয়৷ তথাপি মই ভাবো যে ভাৰততো এই নিয়ম অৱসৰপ্ৰাপ্ত ব্যক্তি এজনৰ ‘খৰচ পৰিকল্পনা’ৰ প্ৰাৰম্ভিক চিন্তা-চৰ্চাৰ বাবে এক দৃষ্টিকোণ হ’ব পাৰে৷ সেয়ে আজিৰ এই অৱতাৰণা ৷

‘জাৰ্ণাল অৱ ফাইনেন্সিয়েল প্লেনিঙ’ৰ ১৯৯৪ চনৰ অক্টোবৰৰ সংখ্যাত কেলিফ’ৰ্নিয়াৰ ফাইনেন্সিয়েল প্লেনাৰ ‘উইলিয়াম বেনজেন’য়ে ‘ডিটাৰমাইনিং উইদ্ৰৱেল ৰেটছ ইউজিং হিষ্টৰিকেল ডেটা’ শীৰ্ষক এক গৱেষণাধৰ্মী প্ৰবন্ধ লিখিছিল৷ ১৯২৬ চনৰ পৰা তথ্য বিশ্লেষণ কৰি তেওঁ মন্তব্য কৰিছিল যে ৫০ শতাংশতকৈ অধিক ইকুইটি আবন্টন থকা প’টফলিঅ’ এটাৰ পৰা প্ৰথম বছৰ প’টফলিঅ’টোৰ চাৰি শতাংশ উলিয়াই আৰু পিচৰ বছৰবোৰত মুদ্ৰাস্ফীতিৰ লগত সংগতি ৰাখি খৰচ বঢ়াই সম্পদ উলিয়াই থাকিলেও ৩০ বছৰীয়া কাল-দৈৰ্ঘ্যত সেই পুঁজি উদং নহ’ব৷ ইয়াৰ পিচত ১৯৯৮ চনত ট্ৰিনিটি ইউনিভাৰছিটিৰ তিনিজন প্ৰফেছৰে এই একে বিষয়ত ১৯২৫ চনৰ পৰা ১৯৯৫ চনলৈকে ইবটছন এছ’চিয়েটছৰ বিভিন্ন তথ্য বিশ্লেষণ কৰাৰ পিচত ইকুইটি আৰু ঋণসম্পদক বিভিন্ন অনুপাতত সংমিশ্ৰণ কৰি ১৫ ৰ পৰা ৩০ বছৰৰ কালদৈৰ্ঘ্যৰ বাবে কিমান হাৰত খৰচ কৰা উচিত হ’ব তাক বিভিন্ন ধৰণে উপস্থাপন কৰাৰ লগতে মন্তব্য কৰিছিল যে ইতিহাস যদি ভৱিষ্যতৰ পথ প্ৰদৰ্শক হয় তেন্তে প্ৰথম বছৰ ৩ ৰ পৰা ৪ শতাংশৰ হাৰত অৱসৰ পুঁজিৰ পৰা খৰচ কৰিলে আৰু পিচৰ বছৰবোৰত ক্ৰমান্বয়ে মুদ্ৰাস্ফীতিৰ হাৰত খৰচ বঢ়াই নি থাকিলেও এজন ব্যক্তিৰ জীৱিতকালত সম্পদৰ পুঁজি শেষ হোৱাৰ সম্ভাৱনা ক্ষীণ৷ ট্ৰিনিটি ইউনিভাৰছিটিৰ প্ৰফেছাৰে কৰা গৱেষণা হোৱা হেতুকে এই অধ্যয়নক অনানুষ্ঠানিকভাৱে ‘ট্ৰিনিটি ষ্টাডি’ বুলিও জনা যায়৷

বেনজেন বা ট্ৰিনিটি ষ্টাডিৰ গভীৰতালৈ নোযোৱাকৈও ভাৰতৰ পটভূমিত আমাৰ সদ্য অৱসৰপ্ৰাপ্ত ব্যক্তি এজনে অৱসৰ পুঁজিৰ কিমান শতাংশ খৰচ কৰা উচিত এনেধৰণৰ চিন্তাই খৰচৰ বাজেটক লেকাম লগোৱাত যথেষ্টখিনি ধনাত্মক অৰিহণা যোগাব পাৰে৷ বিশেষকৈ সেইসকল ব্যক্তিৰ, যিসকলে যথেষ্ট মোটা অংকৰ ধনলৈ অৱসৰ লয় আৰু অৱসৰৰ পৰিকল্পনাৰ দ্বায়িত্ব সম্পূৰ্ণ নিজৰ হাতত থাকে৷ এগালমান টকা লৈ অৱসৰ লোৱাৰ পিচতো দশকটো নৌঘূৰোতেই যাৱতীয় খৰচৰ বাবে টকাৰ অভাৱ ঘটা লোকৰ সংখ্যা তেনেই তাকৰ নহয়৷ ধৰক এক কোটিমান টকা লৈ অৱসৰ লোৱা মানুহ এজনেও যদি সেই টকাৰ এক বুজন অংশৰে নিজৰ বাবে আটক ধুনীয়া অথচ উৎপাদনহীন ঘৰ এটা নিৰ্মাণ কৰে আৰু বিনিয়োগৰ নামত য’তে-ত’তে টকা ছটিয়াই বাকী থকা টকাকেইটা হাত খুলি খৰচ কৰিবলৈ ধৰে তেন্তে বেয়া দিন আহিবলৈ বেছি সময় নালাগিব৷

পূৰ্বতে উল্লেখ কৰাৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ’ল যে এই ৪ শতাংশৰ নিয়ম’ও এতিয়া গভীৰ সংকটত৷ অৱশ্যে ভৱিষ্যতৰ অনিশ্চয়তা থকা প্ৰসংগত এনে মোটামুটি হিচাপৰ নিয়মক অলংঘনীয় বুলি ভবাৰ কথা নাহে৷ বহু বিশেষজ্ঞই বৰ্তমান একবিংশ শতিকাৰ অৰ্থনৈতিক পটভূমিত ক’বলৈ কুন্ঠাবোধ কৰা নাই যে ৪ শতাংশৰ সূত্ৰক বিদায় দিয়া ভাল৷ ইয়াৰ অন্যতম কাৰণ হ’ল বজাৰৰ লগত সম্পৰ্ক থকা বিনিয়োগ সামগ্ৰীত চিপ পদ্ধতিৰে বিনিয়োগ কৰিলে যি সুফল পোৱা যায় তাৰ ঠিক বিপৰীত সত্যটো ৪ শতাংশৰ নিয়মত প্ৰযোজ্য হয়৷ অৰ্থাৎ বজাৰৰ অৱস্থা যেনেকুৱাই নহওক কিয় এই ৪ শতাংশৰ নিয়মত আমি প্ৰতিবছৰে খৰচ বঢ়াই নি থাকো মুদ্ৰাস্ফীতিৰ গইনা লৈ৷ বিনিয়োগৰ সময়ত বজাৰৰ অৱস্থা বেয়া হ’লে বিনিয়োগ দ্ৰব্যবোৰ সস্তাতে কিনাৰ দৰে হয় আৰু বজাৰৰ বেয়া দিনত টকা বেছিকৈ উঠাই ললে বিনিয়োগৰ পুঁজিটোৰ অনিষ্ট হয় বেছি৷ আকৌ ইফালে অৱসৰ পুঁজি এটাৰ পৰা টকা উঠোৱাৰ আৰম্ভণিছোৱাত বজাৰৰ অৱস্থা কেনে আছে তাৰ ওপৰত বহুখিনি নিৰ্ভৰ কৰে পুঁজিটোৰ জীৱনকাল৷ অৰ্থাৎ এটা অৱসৰ পুঁজিয়ে যদি খৰচৰ আৰম্ভণিতে দীঘলীয়া সময়ৰ বাবে বজাৰৰ বেয়া দিনৰ সন্মুখীন হয় তেন্তে তেনে পুঁজিৰ জীৱনকাল আৰম্ভণিতে ভাল বজাৰৰ সঁহাৰি পোৱা অৱসৰ পুঁজিতকৈ কম হোৱাটোৱেই স্বাভাৱিক৷ আমেৰিকাৰ বিনিয়োগ ফাৰ্ম ‘টি ৰ’জ প্ৰাইচ গ্ৰুপ’য়ে তেনে এটা গৱেষণাৰ আঁত ধৰি দিয়া এটা উদাহৰণ এনেধৰণৰ ধৰক এজন ব্যক্তিয়ে ২০০০ চনৰ এক জানুৱাৰীত অৱসৰ ললে৷ তেওঁৰ অৱসৰৰ পুঁজিটো ৫৫ শতাংশ ইকুইটি আৰু ৪৫ শতাংশ ঋণ সম্পদেৰে গঠিত আৰু প্ৰতিমাহে ইকুইটি আৰু ঋণ সম্পদৰ অনুপাত পুনঃসন্তুলিত (ৰি-বেলেন্স) কৰা হয়৷ অৱসৰৰ প্ৰথম বছৰত যদি সেই পুঁজিৰ ৪ শতাংশ খৰচ কৰিলেহেঁতেন আৰু পিচৰ প্ৰতিটো বছৰতে ৩ শতাংশকৈ খৰচ বঢ়াই নি থাকিলেহেঁতেন (আমেৰিকাৰ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ হিচাপত) তেন্তে তেওঁৰ অৱসৰৰ পুঁজিটো ২০১০ চনত এক তৃতীয়াংশ হ্ৰাস পালেহেঁতেন আৰু অনাগত দুটা দশকত এই পুঁজিৰে একে হাৰত খৰচ কৰি চলি যাব পৰাৰ সম্ভাৱনীয়তা মাত্ৰ ২৯ শতাংশ (এনে সম্ভাৱনীয়তাক মন্টি কাৰ্লো ছিমোলেটৰৰ জৰিয়তে জোখা হয় আৰু সম্ভাৱনীয়তা ৭৫ শতাংশতকৈ অধিক হ’লে যথাযথ বুলি গণ্য কৰা হয়)৷

এইখিনি আলোচনাৰ পৰা অন্ততঃ দুটা কথা আমি গ্ৰহণ কৰিব পাৰো
(১) অৱসৰকালীন খৰচক নাকী লগোৱাৰ স্বাৰ্থত শতাংশৰ হিচাপতো পৰ্যালোচনা কৰা ভাল৷ কিন্তু এই সীমা আমেৰিকাৰ হিচাপতকৈ কম হোৱাটো বাঞ্ছনীয়৷ কাৰণ ভাৰতত মুদ্ৰাস্ফীতি আৰু বিনিয়োগৰ ফলৰ উত্থান-পতন আমেৰিকাতকৈ বেছি৷ মই ব্যক্তিগতভাৱে এই পৰিসৰ ২.৫ শতাংশৰ পৰা ৩.৫ শতাংশৰ ভিতৰত থকা উচিত বুলি ভাবো৷
(২) বজাৰৰ লগত সম্পৰ্ক থকা সম্পদত বিনিয়োগ কৰিলে বজাৰৰ বেয়া সময়ত খৰচ কমাবলৈ আন্তৰিকভাৱে চেষ্টা কৰা উচিত৷

অৱশ্যে সকলো খৰচে বাজেট নামানে৷ যেনে স্বাস্থ্য সংক্রান্তীয় খৰচ ৷ যাৰ প্ৰয়োজন বৃদ্ধ অৱস্থাত বৃদ্ধি হোৱাৰহে সম্ভাৱনা বেছি৷ সেয়ে য’ত পাৰি তাতে লেকাম ধৰা ভাল৷ শেষত ক’ব পাৰি যে এজন অৱসৰপ্ৰাপ্ত মানুহে এনুইটি, ইকুইটি আৰু ঋণ সম্পদৰ সঠিক সংমিশ্ৰণৰ জৰিয়তে নিজৰ উপযোগীকৈ অৱসৰৰ পুঁজিটো গঠন কৰা আৰু মিতব্যয়ীভাৱে খৰচ কৰাৰ কৌশল আয়ত্ত কৰাটো প্ৰয়োজন৷

যোৱা দুটা খণ্ডত আমি দেখিছিলো যে ২৫ বছৰীয়া জয়ন্তই ৬০ বছৰ বয়সত অৱসৰ লোৱাৰ পিচত আৰু ৩০ বছৰ জীৱনকাল পাব বুলি ধৰিলে অৱসৰ পৰিকল্পনাৰ পথ মানচিত্ৰ কেনেধৰণে তৈয়াৰ কৰিব৷ ভৱিষ্যতৰ বহু অনিশ্চিত কাৰকক লৈ কৰা এনে পৰিকল্পনা সম্পূৰ্ণ অব্যৰ্থ বুলি দাবী কৰিব নোৱাৰি৷ কাৰণ এটা মাত্ৰ কাৰকৰ পৰিবৰ্তনেও এনে পৰিকল্পনাক আংশিকভাৱে বিফল কৰিব পাৰে৷ উদাহৰণস্বৰূপে জয়ন্তই অনুমান কৰিছিল ৯০ বছৰীয়া জীৱনকাল, কিন্তু জয়ন্তই যদি ১০০ বছৰ জীয়াই থাকে তেতিয়া? শেষৰ দহ বছৰৰ খৰচৰ বাবে জয়ন্ত আনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল নহ’বনে? অথবা ভবাতকৈ বেছি মুদ্ৰাস্ফীতিৰ বাবেই হওক বা বিনিয়োগত সম্পদে ঈপ্সিত ফল নিদিয়াৰ বাবেই হওঁক বা অত্যধিক খৰচৰ বাবেই হওঁক ৮০ বছৰ বয়সতে যদি জয়ন্তৰ সকলো টকা শেষ হয় তেতিয়াও তেওঁ বিপদত পৰিব পাৰে৷ কাৰণ তেনে বয়সত কামলৈ উভতি যোৱাৰ বাবে উপযোগী নহয়৷ তেন্তে এনে কি বিত্তীয় দ্ৰব্য আছে যি জয়ন্তক আজীৱন টকা পাই থকাৰ নিশ্চিতি প্ৰদান কৰিব? এই সমস্যাৰ আংশিক পৰিত্ৰাণৰ উপায় হৈছে বীমা কোম্পানীৰ পৰা আজীৱন পেন্সনৰ বাবে এটা এনুইটি দ্ৰব্য কিনা৷ যাক সাধাৰণ জীৱন বীমাৰ সম্পূৰ্ণ বিপৰীত উদ্দেশ্যে ক্রয় কৰা হয়৷ অৰ্থাৎ জীৱন বীমা কৰা হয় বীমা কৰোতাৰ অবৰ্তমানত তেওঁৰ উপাৰ্জনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলসকলৰ আৰ্থিক নিৰাপত্তাৰ কথা ভাবি৷ ইফালে এনুইটি কিনা হয় কিনোতাই ভবাতকৈ বেছি দিন জীয়াই থাকিলেও আৰ্থিক বিপৰ্যয়ৰ পৰা আঁতৰি থাকিবলৈ৷ ব্যৱহাৰিক দিশৰ পৰা বিবেচনা কৰিলে দেখা যায় যে এই দ্ৰব্যবিধৰো সীমাবদ্ধতা নথকা নহয়৷ তথাপি অৱসৰৰ পৰিকল্পনাত এনে দ্ৰব্যৰ সঠিক ব্যৱহাৰে এজন ব্যক্তিক বৃদ্ধাৱস্থাত সম্পদতকৈ বেছি দিন জীয়াই থকাৰ সমস্যাৰ পৰা বহুখিনি সকাহ দিব পাৰে৷

এনুইটি দ্ৰব্যই ক’ৰ পৰা আজীৱন টকা দিব? প্ৰক্রিয়াটো ঠিক জীৱন বীমাৰ দৰেই৷ ধৰক, এদল মানুহৰ গড় জীৱনকাল ৮০ বছৰ বুলি অনুমান কৰি এটা হিচাপত টকা সংগ্ৰহ কৰা হ’ল৷ সেই দলটোৰ সকলোৰে জীৱনকাল কেতিয়াও সমান নহ’ব৷ কোনোবাজন যদি ৭০ বছৰ জীয়াই থাকিব, কোনোবাজন ৮০ বছৰ আৰু কোনোবাজন আকৌ জীয়াই থাকিব ৯০ বছৰ৷ এতেকে কব পাৰি ৭০ বছৰত ঢুকুৱাজনৰ টকাই ৯০ বছৰ জীয়াই থকাজনৰ পেন্সন প্ৰদানত সহায় কৰিব৷ এইটোৱেই এনুইটি দ্ৰব্য গঠনৰ মূল নীতি৷ এই দ্ৰব্যই কিনোতাক নির্ধাৰিত হিচাপত নিয়মিত ব্যৱধানৰ অন্তৰত পেন্সন প্ৰদান কৰে৷ এনুইটি নামটোৱে প্ৰকাশ কৰা অৰ্থ অনুসৰি বাৰ্ষিক ভাত্তা যদিও মাহেকীয়া, তিনিমহীয়া বা ছমহীয়া হিচাপেও পেন্সন ল’ব পাৰি৷ নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ অন্তৰে অন্তৰে পেন্সন পাবৰ নিমিত্তে বীমা কোম্পানীক প্ৰিমিয়াম বা অৰিহণা দিয়া প্ৰকাৰৰ দিশৰ পৰা এনুইটিক দুভাগত ভগাব পাৰি৷

তাৎক্ষণিক এনুইটি :- নগদ ধনেৰে সামগ্ৰী কিনাৰ নিচিনা কথা৷ আপোনাৰ হাতত টকা আছে৷ বীমা কোম্পানীক আপুনি গৈ সুধিব যে নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ টকাৰ আজীৱন পেন্সন পাবৰ বাবে একেলগে মুঠকৈ কিমান টকা দিয়াৰ প্ৰয়োজন হ’ব৷ বীমা কোম্পানীয়ে আপোনাৰ বয়সৰ কথা লক্ষ্য কৰি হিচাপটো দিব৷ টকা দিয়াৰ লগে লগে এনে আঁচনি কাৰ্যকৰী হোৱাৰ বাবে ইয়াৰ নাম তাৎক্ষণিক এনুইটি৷

বিলম্বিত এনুইটি :- ধৰক, বিশেষ কোম্পানী এটাৰ স্মাৰ্টফোন ভৱিষ্যতে কিনিবৰ বাবে এতিয়াৰ পৰাই দোকানীক নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ অন্তৰে অন্তৰে টকা জমা দি গৈছে৷ আপুনি বিচৰা সময়ত সেই টকাৰে বিশেষ কোম্পানীটোৰ স্মাৰ্টফোন এটা ক্রয় কৰিব৷ ঠিক একেদৰেই বিলম্বিত এনুইটিৰ ক্ষেত্ৰত এছোৱা সময়ত বীমা কোম্পানীক আপুনি প্ৰিমিয়াম দি যাব আৰু ভৱিষ্যতৰ এটা বিশেষ দিনৰ পৰা আজীৱন পেন্সনৰ সুবিধা লাভ কৰিব৷

কোনটো সুবিধাজনক বুলি সুধিলে মোৰ ভোটটো যাব তাৎক্ষণিক এনুইটিৰ সপক্ষে৷ কাৰণ বিনিয়োগৰ সময়ছোৱাত ক’ত বিনিয়োগ কৰিম সেয়া আমাৰ কথা৷ পেন্সনৰ উদ্দেশ্যে জমা ‘এন পি এছ’তেই কৰো নে ‘পি পি এফ’তে কৰো নে ইকুইটিতে কৰো সেই সিদ্ধান্তৰ বাবে আমি মুক্ত৷ যেতিয়া পেন্সনৰ প্ৰয়োজন হ’ব সেই সময়ত নগদ টকাৰে মনে বিচৰা আঁচনিখন কিনিম৷ কোনো কোম্পানীৰ লগত আজিয়েই চুক্তিবদ্ধ হোৱাৰ প্ৰয়োজন নাই৷ সা-সুবিধাৰ দিশৰ পৰা বজাৰত উপলব্ধ তাৎক্ষণিক এনুইটি আঁচনিবোৰক কেইবাটাও প্ৰকাৰত ভাগ কৰিব পাৰি৷ উদাহৰণস্বৰূপে ভাৰতীয় জীৱন বীমা নিগমৰ ‘জীৱন অক্ষয় ৬ নামৰ এনুইটি দ্ৰব্যবিধৰ প্ৰকাৰবোৰ এনেধৰণৰ

(১) একেটা হাৰত আজীৱন এনুইটি প্ৰদান৷
(২) কিনোতাজন জীয়াই থাকক বা নাথাকক ক্রমে ৫, ১০, ১৫ বা ২০ বছৰলৈ নিশ্চিত এনুইটি প্ৰদান আৰু তাতোতকৈ বেছি দিন জীয়াই থাকিলে এনুইটি কিনোতাক আজীৱন এনুইটি প্ৰদান৷
(৩) আজীৱন এনুইটি প্ৰদান আৰু এনুইটি কিনোতাৰ মৃত্যুত এনুইটি কিনা দামটো ঘূৰাই দিয়া হয়৷ অৰ্থাৎ ৫০ লাখ টকাৰে যদি এনুইটি কিনিছিল তেন্তে এনুইটি কিনোতাৰ মৃত্যুত পৰিয়ালে ৫০ লাখ টকা ঘূৰাই পাব৷
(৪) বছৰি ৩ শতাংশ হাৰত বৃদ্ধিৰে আজীৱন এনুইটি প্ৰদান৷
(৫) আজীৱন এনুইটি প্ৰদান আৰু এনুইটি কিনোতাৰ মৃত্যুত জীৱিত স্ত্ৰী বা স্বামীক ৫০ শতাংশ হাৰত আজীৱন এনুইটি প্ৰদান৷
(৬) আজীৱন এনুইটি প্ৰদান আৰু এনুইটি কিনোতাৰ মৃত্যুত জীৱিত স্ত্ৰী বা স্বামীক ১০০ শতাংশ হাৰত আজীৱন এনুইটি প্ৰদান৷
(৭) আজীৱন এনুইটি প্ৰদান আৰু এনুইটি কিনোতাৰ মৃত্যুত জীৱিত স্ত্ৰী বা স্বামীক ১০০ শতাংশ হাৰত আজীৱন এনুইটি প্ৰদান৷ সেই দম্পতীৰ শেষৰজনৰ মৃত্যুৰ পিচত এনুইটি কিনা দামটো উত্তৰাধিকাৰীক ঘূৰাই দিয়া হয়৷

মূলতঃ এই ৭ টা প্ৰকাৰৰ মাজৰ পৰাই নিজৰ বাবে উপযোগী প্ৰকাৰটো নিৰ্বাচন কৰাৰ প্ৰয়োজন৷ কোৱা বাহুল্য যে প্ৰত্যেকটো প্ৰকাৰত নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ টকাৰ বিপৰীতে এনুইটি অৰ্থাৎ পেন্সন প্ৰাপ্তিৰ সংখ্যাবোৰ বেলেগ বেলেগ হ’ব৷ এতিয়া আপোনাৰ অৱসৰকালীন জীৱনৰ বাবে থকা আছুতীয়া উৎসৰ কিমান শতাংশ এনেধৰণৰ এনুইটি হোৱা উচিত তাৰো সূক্ষ্ম পর্যালোচনাৰ আৱশ্যক৷ কাৰণ অকল এনুইটিয়ে আপোনাক প্ৰকৃত মুদ্ৰাস্ফীতিৰ পৰা সম্পূৰ্ণ নিৰাপত্তা দিব নোৱাৰে৷ একেটা হাৰত পোৱা এনুইটিৰ টকা এতিয়া যথাযথ যেন লাগিলেও ২০-৩০ বছৰৰ পিচত মুদ্ৰাস্ফীতিৰ বাবে টকাৰ মূল্য হ্ৰাস হোৱাৰ ফলত সেই সংখ্যাটো তেনেই নগণ্য হোৱাৰ সম্ভাৱনা প্ৰকট৷ উদাহৰণস্বৰূপে এতিয়া যদি কোনো সদ্যঅৱসৰপ্ৰাপ্ত ব্যক্তিয়ে মাহেকীয়াকৈ ২৫ হেজাৰ টকাৰ এনুইটি গ্ৰহণ কৰি আছে আৰু সেই এনুইটিৰ সংখ্যাটো যদিহে বৃদ্ধি নহয় তেন্তে ৮ শতাংশ বাৰ্ষিক মুদ্ৰাস্ফীতি গণ্য কৰিলে ২০ বছৰৰ পিচত অৰ্থাৎ ২০১৫ + ২০ = ২০৩৫ চনৰ ২৫ হেজাৰ টকাৰ মূল্য আজিৰ তাৰিখত ৫,৩৬৪ টকাৰ সমান হ’ব৷ এই পৰিমাণৰ টকা সেই বয়সত প্ৰয়োজনীয় খা-খৰচৰ বাবে যথাযথ নে? এই প্ৰশ্ন এৰাই চলিব নোৱাৰি৷ বিশেষ কাৰণত মুঠকৈ একেলগে বহু টকাৰ প্ৰয়োজন হোৱাৰ সময়তো এনুইটি উত্তৰ হ’ব নোৱাৰে৷

লক্ষ্য : ১০ কোটি ২ লাখ
দূৰত্ব : ৩৫ বছৰ৷

হয়, যোৱাবাৰ আমি গণনা কৰি পাইছিলো যে জয়ন্ত বৰাই ২০৫০ চনত অৱসৰ গ্ৰহণ কৰিব পৰাকৈ সেই চনত আহৰণ কৰিবলগীয়া টকাৰ পৰিমাণ ১০ কোটি ২ লাখ৷ চাকৰিয়াল হিচাপে স্বাভাৱিকতেই জয়ন্তৰ বাবে বিনিয়োগৰ সুবিধাজনক পদ্ধতিটো হ’ব প্ৰতিমাহে দৰমহাৰ পৰা এক অংশ একাষৰীয়াকৈ ৰাখি জমা কৰি যোৱাটো৷ এতিয়া জয়ন্তই যদি ৮ শতাংশ হাৰত ফল পোৱা বিত্তীয় দ্ৰব্যত জমা কৰে তেন্তে মাহেকীয়াকৈ জমা কৰিব লগা হ’ব ৪৩,৩৯২ টকা৷ যদিহে ফলৰ হাৰ ১০ শতাংশ হয় তেন্তে বিনিয়োগৰ মাহেকীয়া সংখ্যাটো হ’ব ২৬,১৭৩ টকা৷ ১২ শতাংশ হাৰত ফল লাভ কৰিলে মাহেকীয়া কিস্তিটো কমি হ’বগৈ ১৫,৪২৭ টকা৷ ১৪ শতাংশ ফলৰ হাৰ হ’লে মাহেকীয়া কিস্তিটো হ’ব মাত্ৰ ৮,৯২০ টকা৷ দেখা গ’ল ফলৰ হাৰ যিমানেই বাঢ়ি যাব মাহেকীয়া কিস্তিৰ পৰিমাণ সিমানেই কমি যাব৷

এইখিনিতে আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা হ’ল যে প্ৰতিবছৰে কৰ্মচাৰীৰ দা-দৰমহাবোৰ বাঢ়ি যায়৷ সেয়ে প্ৰতিবছৰেই উপাৰ্জন বৃদ্ধিৰ লগে লগে অৱসৰৰ বাবে কৰিবলগীয়া বিনিয়োগো বঢ়াই নিব পৰা হয়৷ সেই দৃষ্টিকোণৰ পৰা প্ৰতিবছৰে ১০ শতাংশ বিনিয়োগ যদি বঢ়াই নিয়া হয় তেন্তে প্ৰথম বছৰটোত কিমান টকাৰে বিনিয়োগ আৰম্ভ কৰিব লাগিব তালৈ আমি চকু দিব পাৰো৷ এইক্ষেত্ৰত প্ৰথম বছৰটোত মাহেকীয়াকৈ ১১,১৭৫ টকাৰে আমি আৰম্ভ কৰিব পাৰো যদিহে ৮ শতাংশ ফল বিনিয়োগৰ পৰা পাঁও৷ দ্বিতীয় বছৰত এই সংখ্যাটো হ’ব ১২,২৯২ টকা, তৃতীয় বছৰত ১৩,৫২২ টকা – – – – – – আৰু এনেকৈ প্ৰতিবছৰে বিনিয়োগ বঢ়াই নি থাকিব লাগিব৷ ৰিটাৰ্ন বা ফল যদি ১০ শতাংশ হয়, তেন্তে প্ৰথম বছৰৰ মাহেকীয়া বৰঙনি হ’ব মাহে ৮,২৫৪ টকা৷ ১২ শতাংশ ফল লাভ কৰিলে প্ৰথম বছৰটোত মাহেকীয়া সংখ্যাটো হ’ব ৫,৯১৭ টকা আৰু ১৪ শতাংশ ফল লাভ কৰিব পাৰিলে প্ৰাৰম্ভিক বছৰৰ মাহেকীয়া বৰঙণি হ’ব মাত্ৰ ৪,১২৭ টকা৷ পিচে ক’ত বিনিয়োগ কৰিব? ইতিমধ্যেই হয়তো বহুজনৰ মনত এই প্ৰশ্ন উদয় হৈছে৷ মই আজিৰ লেখাত বিত্তীয় দ্ৰব্যৰ বিষয়ে নহয় দুটা সম্পদ শ্ৰেণীৰ কথাহে উনুকিয়াম যি দুটাক লৈয়েই প্ৰায়বোৰ বিত্তীয় দ্ৰব্য গঠন কৰা হয়৷ হয়, মই ইকুইটি আৰু ঋণ জাতীয় সম্পদৰ কথা কৈছো৷ যিদৰে অচিনাকি খাদ্যৰ ক্ষেত্ৰত নামটোতকৈ বেছি প্ৰয়োজন খাদ্য আমিষ নে নিৰামিষ তাক জনাৰ ঠিক সেইদৰে বিনিয়োগৰ ক্ষেত্ৰতো বিত্তীয় দ্ৰব্যটোৰ নামটোতকৈ বেছি প্ৰয়োজন তাত থকা সম্পদ শ্ৰেণীৰ বিষয়ে জনাৰ৷ আমি জনাৰ আৱশ্যক হয় কোন সম্পদ শ্ৰেণীত কিমান বিনিয়োগ কৰিম আৰু কেনেকুৱা ফলৰ আশা তথা ক্ষতিভয় (ৰিস্ক)ৰ আশংকা কৰিম৷ দীর্ঘম্যাদী বিনিয়োগত ইকুইটিৰ পৰা আমি ১২ৰ পৰা ১৫ শতাংশৰ ভিতৰত ফল আশা কৰাৰ যুক্তিসংগত কাৰণ আছে৷ কিন্তু এই সম্পদ শ্ৰেণীৰ ডাঙৰ দুৰ্বলতা হ’ল সেই ফল সকলো সময়তে পাম বুলি আশা কৰিব নোৱাৰো৷ উদাহৰণস্বৰূপে ১৭ নৱেম্বৰ ২০১৫ক শেষ দিন বুলি ধৰিলে যোৱা এবছৰত ছেনছেক্সৰ সূচকাংকৰ ফল ঋণাত্মক ৮.০৯ শতাংশ৷ যোৱা তিনিবছৰত ছেনছেক্স সূচকাংকৰ ফল চক্রবৃদ্ধি হাৰত বছৰি ১২.০৪ শতাংশ, যোৱা পাঁচ বছৰত চক্রবৃদ্ধি হাৰত ৫.৩৩ শতাংশ আৰু যোৱা ১০ বছৰত চক্রবৃদ্ধি হাৰত ১১.৫৯ শতাংশ (ভেল্যু ৰিচাৰ্চৰ তথ্য অনুসৰি)৷ এতিয়া যদি কোনোবাই যোৱা এবছৰত ১২ ৰ পৰা ১৫ শতাংশ ফল আশা কৰি ইকুইটিত বিনিয়োগ কৰি আছে তেন্তে তেখেতক ইকুইটি বজাৰে ঈপ্সিত ফল দিব পৰা নাই৷ ইকুইটি বিনিয়োগকাৰীয়ে বছৰত কেতিয়াবা ৮০-১০০ শতাংশ ফলৰ লাভেৰে চমৎকৃত হয় আৰু কেতিয়াবা ৪০-৫০ শতাংশ লোকচানত হতাশ হয়৷ এই সম্পদ শ্ৰেণীৰ চৰিত্ৰই এনেকুৱা৷ মাত্ৰ ঐতিহাসিক তথ্য তথা যুক্তিসংগত কাৰণ এই সম্পদশ্ৰেণীৰ সপক্ষে আছে যে দীৰ্ঘ দিনত ইকুইটিৰ ফলে আন সকলো সম্পদশ্ৰেণীৰ ফলক পৰাভূত কৰাৰ সক্ষমতা ৰাখে৷ যিসকলৰ এনে তথ্য আৰু বিশ্লেষণৰ ওপৰত আস্থা আছে তেওঁলোকেহে ইকুইটিত আশাবাদী মন লৈ বিনিয়োগ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে৷ এইখিনিতে আন এটা গুৰুত্বপূ্ৰ্ণ প্ৰশ্ন হ’ব পাৰে – আপোনাৰ ইকুইটিত বিনিয়োগৰ প্ৰয়োজন আছেনে নাই? ওপৰৰ উদাহৰণৰ পৰা এইটো স্পষ্ট যে যদি তুলনামূলকভাৱে কম বৰঙণিৰে অৱসৰকালীন পৰিকল্পনা কৰা হয় তেন্তে বিনিয়োগত ইকুইটি অপৰিহাৰ্য৷ ঋণ সম্পদৰ পৰা দীৰ্ঘদিনৰ গড় হিচাপে আয়কৰৰ পূৰ্বে ৮ শতাংশ ফল আশা কৰিব পাৰো৷ অৱশ্যে বজাৰৰ লগত সম্পৰ্ক থকা ঋণসম্পদো ফলৰ উত্থান-পতনৰ পৰা মুক্ত নহয়৷

এতিয়া যদি ইকুইটিৰ পৰা ১৪ শতাংশ আৰু ঋণসম্পদৰ পৰা ৮ শতাংশ ফল আশা কৰো তেন্তে ক্রমে ৮, ১০, ১২ আৰু ১৪ শতাংশ ফল আশা কৰিবলৈ হ’লে সম্পদ দুবিধত কি অনুপাতত বিনিয়োগ কৰিব লাগিব তাক বুজিবলৈ এই লেখাটোৰ লগত সন্নিবিষ্ট তালিকাখনলৈ লক্ষ্য কৰক৷ পূৰ্বতে উল্লেখ কৰাৰ দৰে অৱসৰকালীন পৰিকল্পনাৰ বাবে প্ৰথম বছৰ ১১,১৭৫ টকা বিনিয়োগ কৰা তথা প্ৰতিবছৰে ১০ শতাংশকৈ এই বিনিয়োগ বঢ়াই নিবৰ বাবে যদি জয়ন্তৰ অসুবিধা নহয় তেন্তে অতি ৰক্ষণশীলভাৱে অকল ঋণসম্পদত বিনিয়োগ কৰিও তেওঁ লক্ষ্যত উপনীত হ’ব পাৰিব (ইয়াত আয়কৰৰ কথা অৱশ্যে বিবেচনা কৰা হোৱা নাই)৷ যদি এই বৰঙণিৰ বোজা গধুৰ যেন অনুভৱ কৰে তেন্তে তেওঁৰ বিনিয়োগত ইকুইটিৰ অনুপাত বঢ়াই নিয়াৰ আৱশ্যক হ’ব৷

এনে জাতীয় অংকৰে আপুনি বিনিয়োগ যাত্ৰাৰ পথ মানচিত্ৰ (ৰ’ড মেপ) আঁকিব পাৰে৷ কোনো গন্তব্য স্থানলৈ গাড়ীৰে যোৱাৰ পূৰ্বে গতিবেগ আৰু প্ৰতিলিটাৰ ইন্ধনৰ বিপৰীতে অতিক্রম কৰিব পৰা দূৰত্বৰ গড় মান এটা পূৰ্বনুমানৰ ভিত্তিত ক’ব পৰা যায় যে ঘন্টাত গতিবেগ কিমান হ’ব আৰু প্ৰতি লিটাৰ ইন্ধনৰ বিপৰীতে কেই কিলোমিটাৰ পোৱা যাব৷ কিন্তু প্ৰকৃত যাত্ৰা পথত দেখা যায় যে বিভিন্ন সময়ত বিভিন্ন কাৰকৰ বাবে সেই পূৰ্বনুমানতকৈ গতিবেগ বা ইন্ধনৰ খৰচ এচোৱা পথত যদি কমে আন এচোৱা পথত বাঢ়ে৷ ঠিক একেদৰেই বিনিয়োগৰ ফল আৰু আপোনাৰ বৰঙণি আগবঢ়োৱাৰ সামৰ্থ বিভিন্ন সময়ত পৰিকল্পনাতকৈ পৃথক হ’ব পাৰে৷ সেয়ে সঠিক সময়ত লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ স্বাৰ্থত যেতিয়াই অতিৰিক্ত বৰঙণি আগবঢ়োৱাৰ সামৰ্থ আপুনি আহৰণ কৰে তেতিয়াই সেই অতিৰিক্ত ধনৰ আবন্টন এনে পৰিকল্পনাৰ বাবে হোৱা বাঞ্চনীয়৷ কাৰণ আপুনিতো ক’ব নোৱাৰে কেতিয়া বেয়া দিনে আপোনাৰ সামৰ্থক সংকোচিত কৰিব৷ তাৰোপৰি ৩৫ বছৰ এটা বৰ দীঘলীয়া সময়৷ জয়ন্তৰ প্ৰয়োজনো বিভিন্ন কাৰণৰ বাবে সলনি হোৱাটোও অতি স্বাভাৱিক কথা৷ সেয়ে বছৰত অন্ততঃ এবাৰকৈ অৱসৰ বিনিয়োগক পর্যালোচনা কৰা আৰু আৱশ্যক অনুসৰি সালসলনি কৰাটো এনে পৰিকল্পনাৰ অভিন্ন অংগ৷

অৱসৰ! সাজুনে আপুনি সেই দিনবোৰৰ বাবে? যেতিয়া আৰু আপুনি আজিৰ দৰে উপাৰ্জনক্ষম হৈ নাথাকিব৷ জীৱনৰ শেষ দিনটোলৈকে নিৰ্ভৰশীল হ’বলৈ বাধ্য হ’ব বিগত দিনৰ সঞ্চিত ধনৰ ওপৰত৷ অৱশ্যে আপুনি যদি ১ জানুৱাৰী ২০০৪ ৰ আগতে চৰকাৰী চাকৰিত সোমাইছিল বা দেশৰ সেনা বাহিনীত কৰ্মৰত, তেন্তে হয়তো ক’ব পৰা অৱস্থাত আছে যে সেইবিলাক কথা আপুনি চিন্তা নকৰিলেও হ’ব, চৰকাৰে ভাবিব৷ কিন্তু যদিহে আপুনি চৰকাৰী চাকৰিয়াল যি ১ জানুৱাৰী ২০০৪ ৰ পিচত চাকৰিত সোমাইছে বা বেচৰকাৰী চাকৰিয়াল নাইবা স্ব-নিয়োজিত ব্যক্তি, তেন্তে এই প্ৰশ্নৰ উত্তৰৰ সন্ধানত আপুনি ইমান উদাসীন হ’ব নোৱাৰে৷ অৰ্থাৎ আপুনি যদি অৱসৰৰ পৰিকল্পনাৰ বিষয়ে ভালদৰে বুজিবলৈ চেষ্টা নকৰে, তেন্তে সেই বিশেষ দিনবোৰ সোণোৱালী হোৱাৰ পৰিবৰ্তে বিষময় হ’ব পাৰে৷ কিয়নো পেন্সন ব্যৱস্থাৰ ক্ষেত্ৰত দেশ বৰ্তমান সংজ্ঞা নিৰূপিত বৰঙণিৰ যুগত৷

প্ৰথমে চাওঁ আহক পেন্সন ব্যৱস্থাত সংজ্ঞা নিৰূপিত উপকাৰ আঁচনি (ডিফাইণ্ড বেনিফিট প্লান) আৰু সংজ্ঞা নিৰূপিত বৰঙণি আঁচনি (ডিফাইণ্ড কনট্ৰিবিউচন প্লান) মানে কি? সংজ্ঞা নিৰূপিত উপকাৰ আঁচনিত আজীৱন পেন্সন প্ৰাপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত পূৰ্বনির্ধাৰিত হিচাপত নিয়োগকৰ্তাই নিশ্চিতি প্ৰদান কৰে৷ কিমান পেন্সন পাব তথা কেনেকৈ বৃদ্ধি হ’ব সকলো সংজ্ঞাবদ্ধ হৈ থাকে পূৰ্বতেই৷ মুঠৰ ওপৰত পেন্সন পাওঁতাই ভবাৰ দৰকাৰ নাই ক’ৰ পৰা টকা আহিব বা তেওঁলোকৰ নামত জমা পুঁজিয়ে কি হাৰত ফল লাভ কৰিছে৷ এই সকলো কথা চিন্তা কৰাৰ দায়িত্ব নিয়োগকর্তাৰ৷ নিয়োগকৰ্তাই বৰ্তমানৰ উপাৰ্জনৰ পৰাও এই খৰচ বহন কৰিবলগা হ’ব পাৰে৷ অন্যহাতে সংজ্ঞা নিৰূপিত বৰঙণি আঁচনিত পেন্সনৰ বাবে বৰঙণি কিমান হ’ব সেয়াহে নিৰ্ধাৰিত হৈ থাকে৷ অৰ্থাৎ কৰ্মচাৰী আৰু নিয়োগকৰ্তাৰ বৰঙণি কিমান হ’ব তাকহে জানিব পৰা যায়৷ কিন্তু শেষ ফলাফল মানে পেন্সন কিমান পাব সেয়া নিৰ্ভৰ কৰিব বৰঙণি তথা সেই বৰঙণিৰে ক্রয় কৰা সম্পদে কেনেধৰণৰ ফল দিব তাৰ ওপৰত৷ বৰঙণি যোগানতেই নিয়োগকৰ্তাৰ দায়িত্ব শেষ৷ কোনখন আঁচনি ভাল বুলি সুধিলে একেষাৰে ক’ব পাৰি যে চাকৰিয়ালৰ বাবে সংজ্ঞা নিৰূপিত উপকাৰ পেন্সন আঁচনি ভাল আৰু নিয়োগকৰ্তাৰ বাবে সংজ্ঞা নিৰূপিত বৰঙণি পেন্সন আঁচনি সুবিধাজনক৷ কি কাৰণতনো আমাৰ দেশে এই বৰঙণিমূলক পেন্সন ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিবলগা হ’ল? ইয়াৰ উত্তৰত যিকেইটা যুক্তি উলাই কৰিব নোৱাৰাধৰণৰ, সেইকেইটা হ’ল এইক্ষেত্ৰত আমাৰ দেশেই একমাত্ৰ নহয় যি বৰঙণিমূলক পেন্সন ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিবলৈ বাধ্য হৈছে৷ দেখা গৈছে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ উন্নতিৰ লগে লগে মানুহৰ আয়ুস চকুত লগাকৈ বৃদ্ধি পাবলৈ ললে৷ তদুপৰি জন্ম নিয়ন্ত্ৰণত গুৰুত্ব দিয়া দেশ একোখনত লাহে লাহে বৃদ্ধ লোকৰ অনুপাত বাঢ়ি যোৱাটোৱেই স্বাভাৱিক৷ এনে পৰিস্থিতিত পেন্সন ব্যৱস্থাৰ নামত বৰ্তমানৰ উপাৰ্জনৰ পৰা অৱসৰপ্ৰাপ্ত লোকসকল পেন্সন দিবলগীয়া হোৱা আৰু সেই পেন্সন মুদ্ৰাস্ফীতিৰ লগত সংগতি ৰাখি বঢ়াই নিয়া সহজ নহয়৷ এক কথাত পুৰণি প্ৰজন্মৰ স্বাৰ্থত নতুন প্ৰজন্মৰ ওপৰত চাপ বৃদ্ধি কৰি নি থকা যেন হ’ব৷ অৱশ্যে এইখিনিতে মই এইটো স্পষ্ট কৰিব খোজো যে মোৰ এই লেখাটোৰ উদ্দেশ্য বৰঙণিমূলক পেন্সন ব্যৱস্থাৰ সমৰ্থন কৰাৰ বাবে নহয়৷ মোৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে এই বৰঙণিমূলক পেন্সন ব্যৱস্থাৰ যুগত মানুহে কেনেকৈ সাজু হ’ব লাগিব তাক আলচ কৰাহে৷

বৰঙণিমূলক পেন্সন ব্যৱস্থাত এজন মানুহে বৰঙণি যোগাই যোৱা দিনবোৰত এটা প্ৰশ্ন কেতিয়াও এৰাই চলিব নোৱাৰে আৰু সেই প্ৰশ্নটো হ’ল সেই বৰঙণি অৱসৰৰ দিনবোৰ ভবাৰ দৰে কটাব পৰাকৈ যথাযথ হয় নে নহয়? এই প্ৰশ্নটোৰ উত্তৰ সন্ধান কৰিবলৈ যাওঁতে বহু কাৰকক আমি অনুমানৰ আধাৰত ল’বলৈ বাধ্য৷ যেনে – মুদ্ৰাস্ফীতি, বিনিয়োগৰ ফলাফল, মানুহজনৰ জীৱনকাল ইত্যাদি৷ কাৰণ গোটেইখিনি ভৱিষ্যতৰ গৰ্ভত৷ সেয়ে জমাৰ সময়ছোৱাতেই হওক নাইবা খৰচৰ সময়ছোৱাতেই হওক সুক্ষ্ম পৰ্যবেক্ষণৰ আৱশ্যক৷

আজি জয়ন্ত বৰাৰ অৱসৰৰ প্ৰয়োজন বিশ্লেষণৰ জৰিয়তে আমি আগবাঢ়ো আহক৷ জয়ন্ত এজন ২৫ বছৰীয়া যুৱক৷ নতুনকৈ চাকৰিত সোমাইছে৷ ৬০ বছৰ বয়সত তেওঁ অৱসৰ লব বিচাৰে৷ এতিয়া জয়ন্তৰ অৱসৰ সমন্ধীয় মূল প্ৰশ্নটো হৈছে ৬০ বছৰ বয়সত তেওঁক কিমান টকা লাগিব যাৰে নেকি জয়ন্তই মৃত্যু পৰ্যন্ত টকাৰ অসুবিধা নোপোৱাকৈ চলি যাব পাৰে৷ জয়ন্তই বংশ-পৰিয়ালৰ মানুহৰ জীৱনকাললৈ লক্ষ্য কৰি অনুমান কৰিছে যে তেওঁৰ অন্ততঃ ৯০ বছৰ জীয়াই থাকিম বুলি পৰিকল্পনা কৰাৰ প্ৰয়োজন আছে৷ কাৰণ পৰিয়ালৰ অগ্ৰজ বেছিভাগ লোকেই দীৰ্ঘ জীৱন পোৱাৰ উদাহৰণেৰে পূৰ্ণ৷ যিহেতু জয়ন্তই এতিয়াও বিয়া পতা নাই৷ সেয়ে পত্নী সম্বন্ধীয় তথ্য আমাৰ প্ৰয়োজন বিশ্লেষণত এতিয়াই অন্তৰ্ভূক্ত নহ’ব৷ যেতিয়া জয়ন্তই বিয়া পাতিব তেতিয়া প্ৰয়োজনীয় সংশোধনীৰ সহায় লোৱা হ’ব৷ সদ্যঅৱসৰপ্ৰাপ্ত দেউতাকক সুধি জয়ন্তই গ’ম পাইছে যে বৰ্তমান ২০ হেজাৰ টকাৰে দেউতাকৰ অৱসৰ জীৱন আউল নলগাকৈ চলি গৈছে৷ জয়ন্তই ভাবিছে যে নিজৰ ক্ষেত্ৰত সংখ্যাটো ২৫ হেজাৰ হ’লে বেছি ভাল হ’ব৷

এতিয়া অৰ্থ সমন্ধীয় দৃষ্টিকোণৰ পৰা জয়ন্তৰ জীৱনটোক আমি দুটা ভাগত ভগাব পাৰো৷ বৰ্তমানৰ পৰা ৬০ বছৰ বয়সলৈকে কোৱা হয় সম্পদ আহৰণৰ দশা আৰু ৬০ ৰ পৰা মৃত্যু পৰ্যন্ত কোৱা হ’ব সম্পদ বিতৰণৰ দশা৷ অর্থাৎ প্ৰথম দশাত টকা ঘটিব আৰু দ্বিতীয় দশাত তাৰ ব্যৱহাৰ কৰিব৷ অৱসৰৰ অংকৰ প্ৰথম স্তৰত আমি উলিয়াব লাগিব আজিৰ ২৫ হেজাৰ টকাই সমপৰিমাণৰ ক্রয় ক্ষমতা ৰাখিবলৈ হ’লে ৬০ – ২৫ ৩৫ বছৰৰ পিচত কিমান হ’ব লাগিব যদিহে ৮ শতাংশ মুদ্ৰাস্ফীতি গণ্য কৰো৷ উত্তৰটো হ’ব প্ৰায় ৩ লাখ ৭০ হেজাৰ টকা৷ অৰ্থাৎ ২০১৫ + ৩৫ = ২০৫০ চনত যেতিয়া জয়ন্তই অৱসৰ ল’ব প্ৰথম মাহটোত আজিৰ ২৫ হাজাৰ টকাৰ স্বচ্ছলতাৰে চলিবলৈ হলে তেওঁক প্ৰয়োজন হ’ব এই উপৰোক্ত পৰিমাণৰ টকা৷ দ্বিতীয়টো গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্ন হ’ল জয়ন্তই অৱসৰৰ সময়ত অৰ্থাৎ ৬০ বছৰ বয়সত কিমান টকা একেলগে মুঠকৈ গোটাব লাগিব যাৰে নেকি ৯০ বছৰ বয়সলৈকে তেওঁ খৰচ কৰি চলি যাব পাৰে৷ ধৰা হ’ল অৱসৰৰ পিচত কৰা বিনিয়োগৰ পৰা জয়ন্তই ১০ শতাংশ ফল পাব আৰু সেই দিনবোৰতো ৮ শতাংশ মুদ্ৰাস্ফীতি অব্যাহত থাকিব৷ উত্তৰ প্ৰায় ১০ কোটি ০২ লাখ টকা৷ ৰ’ব, ৰ’ব! সংখ্যাটো দেখিয়েই চকু কপালত নুতুলিব৷ এয়া ২০৫০ চনৰ টকা৷ আজিৰ তাৰিখত সেই টকাৰ বৰ্তমান মূল্য হ’ব প্ৰায় ৬৭ লাখ ৭৭ হেজাৰ টকাহে৷ অহাবাৰ আমি এই লক্ষ্যত উপনীত হ’বলৈ প্ৰয়োজনীয় হিচাপ-নিকাচখিনিত চকু দিম৷

* * * *

হয়, ময়ো মানি লওঁ যে মুদ্ৰাস্ফীতিয়ে আমাক যথেষ্ট অসুবিধাত পেলায়৷ নিত্যব্যৱহাৰ্য সামগ্ৰীৰ মূল্যবৃদ্ধিয়ে আমাৰ ঘৰুৱা বাজেটখনত প্ৰায়েই প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰে৷ কিন্তু মনোযোগেৰে লক্ষ্য কৰিলে দেখিব যে আমাৰ এই খৰচ বৃদ্ধিৰ বাবে একমাত্ৰ মুদ্ৰাস্ফীতিয়েই দায়ী নহয়৷ আমাৰ অলক্ষিতে ঘৰুৱা বাজেটত চাপ বৃদ্ধি কৰা আনটো কাৰণ হৈছে জীৱন যাপন (লাইফ ষ্টাইল)ৰ মান উন্নীতকৰণ৷ মন কৰকচোন নিজৰ খৰচৰ ধৰণটোলৈ৷ দহ বছৰ আগতে যাতায়াতৰ বাবে আপুনি যিখন ব্যক্তিগত বাহন ব্যৱহাৰ কৰিছিল আজি তাতোতকৈ উন্নত মানৰ এখনৰ গৰাকী আপুনি নহয়নে? যোগাযোগৰ মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহৃত আপোনাৰ ম’বাইল হেণ্ডছেটটো সময়ৰ লগে লগে উচ্চ মানবিশিষ্ট হৈ গৈ থকা নাইনে? আপোনাৰ খোৱা-বোৱা, পিন্ধা-উৰা, ঘৰত ব্যৱহৃত সামগ্ৰী ১০ বছৰৰ আগৰ দৰে একেই মানতে আছে জানো? খুব সম্ভৱ পৰিবৰ্তন সকলোতে আহিছে৷ কাৰণ আপোনাৰ উপাৰ্জন বৃদ্ধিৰ লগে লগে বাঢ়িছে আপোনাৰ ক্রয় ক্ষমতা আৰু সেই শক্তিক ব্যৱহাৰ কৰিছে আপোনাৰ আকাংক্ষা পূৰণ কৰিবলৈ৷ এয়াই স্বাভাৱিক৷ কিন্তু ইয়াৰ লগে লগে এটা কথা আপুনি বুজাটো একান্ত প্ৰয়োজন যে অকল মুদ্ৰাস্ফীতিয়েই নহয়, নিৰন্তৰ চলি থকা জীৱন যাপনৰ মান উন্নীতকৰণে আপোনাৰ ভৱিষ্যৎ পৰিকল্পনাসমূহক অধিক প্ৰত্যাহ্বানজনক কৰি নি আছে৷

অৱসৰ পৰিকল্পনাৰ কথাকে ধৰক, ৩৫ বছৰ বয়সত ৰাজীৱ শইকীয়াই ভাবিছে যে আজিৰ তাৰিখৰ ২৫ হেজাৰ টকা তেওঁৰ অৱসৰকালৰ মাহেকীয়া পেন্সনৰ বাবে যথেষ্ট হ’ব৷ মুদ্ৰাস্ফীতি ৮ শতাংশ গড় হিচাপে ধৰিলে ২৫ বছৰৰ পাচত তেওঁ যেতিয়া ৬০ বছৰীয়া হ’ব, তেতিয়া প্ৰথম মাহৰ পেন্সন হিচাপে তেওঁক লাগিব ১,৭১,২১২ টকা৷ এতিয়া লক্ষণীয় কথাটো হ’ল যে অহা ২৫ বছৰত শ্ৰীশইকীয়াৰ উপাৰ্জনো বৃদ্ধি পাব৷ পূৰামাত্ৰাই সম্ভাৱনা আছে গড় হিচাপে সেই বৃদ্ধি মুদ্ৰাস্ফীতিৰ হাৰতকৈ অধিক হ’ব৷ সেই মুদ্ৰাস্ফীতিৰ উপৰঞ্চি হোৱা বৃদ্ধিখিনি যদি অকল খৰচৰ ফালে নি থাকে তেন্তে তেওঁৰ ৬০ বছৰ বয়সত ১,৭১,২১২ টকা অৱসৰ কালৰ প্ৰথম মাহৰ পেন্সন হিচাপে যথাযথ কেতিয়াও নহ’ব৷ কাৰণ অৱসৰৰ আগে আগে তেওঁ যাপন কৰা জীৱনৰ মান আজিৰ দৰে হৈ নাথাকিবগৈ৷ ঠিক সেইদৰে একে হৈ নাথাকিব তেওঁ বিচৰা অৱসৰকালীন জীৱনৰ আকাংক্ষাও৷ মুদ্ৰাস্ফীতিক অতিক্রম কৰি জীৱন যাপনৰ মানৰ বাবে খৰচ যদি গড় হিচাপত বছৰি ৩ শতাংশকৈও বাঢ়ে, তেন্তে শইকীয়াক ২৫ বছৰৰ পাচত প্ৰয়োজন হ’বলগা প্ৰথম মাহৰ পেন্সনৰ সংখ্যাটো হ’বগৈ প্ৰায ৩ লাখ ৪০ হেজাৰ টকা৷ অকল মুদ্ৰাস্ফীতিক নিৰ্ভৰ কৰি কৰা পৰিকল্পনাৰ প্ৰায় দুগুন৷ তেনে পৰিস্থিতিত সেই দিনটোত ১,৭১,২১২ টকাৰে চলিবলৈ চেষ্টা কৰাৰ অৰ্থ হ’ব শ্ৰীশইকীয়াই জীৱন যাপনৰ মান হঠাৎ আধালৈ কমাই দিয়া৷ বৰ সহজ নহয় এই কাৰ্য৷ সেই পৰিস্থিতিটো তেওঁৰ বাবে শাস্তি যেন অনুভৱ হোৱাৰে সম্ভাৱনাই অধিক৷

তেন্তে উপায় কি? এইক্ষেত্ৰত আপোনাক সহায় কৰিব পাৰে আপোনাৰ বিত্তীয় নিয়মানুৱৰ্তিতাই, আপোনাৰ সংযমে৷ আপুনি অনুশীলন কৰিব লাগিব সক্ষমতাই অনুমতি দিলেও অপ্ৰয়োজনীয়ভাৱে জীৱন যাপনৰ মান বঢ়াই নিনিয়াৰ৷ এই ক্ষেত্ৰত আমেৰিকাৰ বিত্তীয় পৰিকল্পনাকাৰী মাইকেল কিট্‌চেছৰ উপদেশ আপোনাৰ কামত আহিব পাৰে৷ কিট্‌চেছ কয় আপোনাৰ প্ৰত্যেকটো বৰ্ধিত উপাৰ্জনৰ ৫০ শতাংশ ধন ভৱিষ্যতৰ বাবে বিনিয়োগ কৰক৷ ধৰক, আপোনাৰ মাহেকীয়া দৰমহা ১০০ টকা৷ দৰমহা বৃদ্ধি পালে ২০ শতাংশ অৰ্থাৎ আপোনাৰ দৰমহা হ’লগৈ ১২০ টকা৷ কিট্‌চেছৰ মতে আপোনাৰ বৰ্ধিত দৰমহা ২০ টকাৰ ১০ টকাই জমা বা বিনিয়োগৰ ফালে নিয়া উচিত৷ যদি কিবা কাৰণত ২০ টকাই খৰচৰ ফালে গুচি যায় আৰু সেই বছৰটোত ৮ শতাংশ মুদ্ৰাস্ফীতি আছিল তেন্তে তাৰ অৰ্থ হ’ব আপুনি প্ৰায় ১১ শতাংশ (১২ ÷ ১০৮ × ১০০) জীৱন যাপনৰ মান উন্নত কৰিলে৷ সাধাৰণতে বিত্তীয় পৰিকল্পনাত মানি চলা নিয়মটো হ’ল – শতাংশৰ হিচাপত বৰ্ধিত দৰমহাৰ অংশ এটা জমাৰ ফাললৈ লৈ যোৱা৷ ওপৰৰ উদাহৰণটো অনুসৰি যদি ১০০ টকা মাহেকীয়া দৰমহা পোৱা মানুহজনে আয়ৰ ১০ শতাংশ অৰ্থাৎ ১০ টকা পূৰ্বতে জমা বা বিনিয়োগৰ ফালে নিছিল, এতিয়া অতিৰিক্ত ২০ টকাৰ ১০ শতাংশ অৰ্থাৎ দুটকা জমা বা বিনিয়োগৰ ফালে নিলেই হ’ব৷ কিন্তু কিট্‌চেছৰ মতে এয়া যথেষ্ট নহয়৷ কাৰণ ২০ টকাৰ ৮ টকা মুদ্ৰাস্ফীতিয়ে গ্ৰাস কৰাৰ পিচত মাত্ৰ দুটকা জমা কৰা মানে ১০ টকাই নতুন খৰচৰ বাবে মুক্ত হৈ ৰ’ল৷ যাৰ অৰ্থ হ’ব আপুনি জীৱন যাপনৰ মান প্ৰায ৯ শতাংশ (১০ ÷ ১০৮ × ১০০) বঢ়াই ল’লে৷

যিসকলে সপ্তম দৰমহা আয়োগৰ পৰা উপকৃত হ’বলৈ গৈ আছে তেওঁলোকৰ বাবে এই ধাৰণাটো গ্ৰহণ কৰাৰ বাবে আটাইতকৈ সঠিক সময়৷ আনহাতে সপ্তম দৰমহা আয়োগৰ সুফলে যিসকলক স্পৰ্শ নকৰেগৈ তেওঁলোকৰো দৰমহা যদি বৃদ্ধি হয়, তেন্তে এই উপদেশ সমানেই ফলপ্ৰসূ হ’ব৷ ব্যৱসায়ী, স্বনিয়োজিত ব্যক্তিয়ে নিজৰ শেহতীয়া বাৰ্ষিক উপাৰ্জনক এবছৰ আগৰ আয়ৰ লগত তুলনা কৰিলেই নিজাববীয়াকৈ উত্তৰটো বিচাৰি পাব৷ এই প্ৰক্রিয়াৰে আচলতে আপুনি ভৱিষ্যতৰ স্বাৰ্থত নিজৰ পাখি কাটিবলৈ যত্ন কৰিছে আপোনাৰ ক্রয় ক্ষমতা সংকুচিত কৰি৷ নতুন বছৰটোত এটা বিত্তীয় সংকল্প হ’ব পৰাকৈ এই ধাৰণাটো আপোনাৰ বাবে গ্ৰহণযোগ্যনে? জনাবচোন৷ শেষত মোৰ সকলো পাঠক পাঠিকালৈ নৱবৰ্ষৰ অফুৰন্ত শুভকামনা যাচিলো৷ ২০১৬ আপোনাৰ বিত্তীয় দিশটোৰ বাবেও শুভ হওক৷

**************

৩১ ডিচেম্বৰ,২০১৫, অসমীয়া প্ৰতিদিন