:প্ৰথমবাৰ জমা কৰি টকা সময়মতে ঠিকেই ঘূৰাই পালো৷ সেই টকাৰে নতুন চাইকেল এখন ল’লো৷ বিশ্বাস বাঢ়ি গ’ল৷ সেয়ে পিচৰবাৰ ধান বেচা টকাকেইটা আকৌ জমা থ’লো কোম্পানীটোৰে আঁচনি এখনত৷ এতিয়া যিবোৰ কথা শুনি আছো সেইবোৰ যদি সঁচা হ’বলৈ হয় মানে কিবা কাৰণত কোম্পানীটো যদি বন্ধ হৈ যায়, মোৰ টকাকেইটাৰ কি হ’ব? আমি দুখীয়া মানুহ, খেতি কৰি ঘৰ চলাওঁ৷ বৰ কষ্টৰ টকা, বুজিছেনে?
মানুহজনৰ অসহায় মাতটোৰ অস্থিৰতাখিনি ফোনটোৰ এইফালে মোৰ বুজাত অসুবিধা নহ’ল৷ প্ৰথমবাৰ মানুহজনে বিনিয়োগ কৰোতে কোম্পানীটো নহয় এজেন্টজন তেওঁৰ চিনাকি আছিল৷ প্ৰথমবাৰ বিশ্বাসো তেওঁ কোম্পানীক নহয় এজেন্টজনকহে কৰিছিল৷ কিন্তু এবাৰ টকাকেইটা সঠিকভাৱে ঘূৰাই পোৱাৰ পিচতেই যেন কোম্পানীটো তেওঁৰ বাবে বিশ্বাসযোগ্য হৈ উঠিছিল৷ শেহতীয়াভাৱে প্ৰকাশিত বা-বাতৰিবোৰৰ ভিত্তিতহে তেওঁ বিষয়টো চিন্তা কৰিবলৈ লৈছে৷ লক্ষ্য কৰক, কিমান পৰিকল্পিতভাৱে অচিনাকি প্ৰতিষ্ঠান একোটাই স্থানীয় চিনাকি মুখবোৰ ব্যৱহাৰ কৰি গ্ৰাহকৰ পৰা টকা সংগ্ৰহ কৰে৷ ইয়াৰ বিপৰীতে অনভিজ্ঞ এজেন্টসকলে সম্ভাব্য বিপদ উলাই কৰি গ্ৰাহকক ‘মই আছো নহয়’ জাতীয় আশ্বাস দিবলৈও কুণ্ঠাবোধ নকৰে৷ প্ৰথমে ভাল অভিজ্ঞতা পিচত লুট৷ বহু প্ৰতিষ্ঠানৰ আকৌ ইয়েই মূল ঠগন সূত্ৰ৷ সেয়ে একমাত্ৰ ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতাকে পৰ্যালোচনাৰ একমাত্ৰ মাপকাঠী হিচাপে গ্ৰহণ কৰাটো বহু সময়ত অতি বিপজ্জনক হ’ব পাৰে৷
:আপুনি থকা অঞ্চলটোত কোনো বেংক নাই নেকি? বেংকত ফিক্সড ডিপ’জিট কৰাহেঁতেন এই অনিশ্চয়তাৰ অশান্তি ভোগ কৰিবলগা নহ’ল হয়৷ মই ক’লো৷
:এহ্, বেংকত থ’লে ৮ বছৰতহে দুগুণ হ’ব৷ কিন্তু ইয়াত যে ৫ বছৰতে দুগুণ হ’ব, সেইবাবে থ’লো আক’৷ মানুহজনৰ সৰল উত্তৰ৷
মানুহজনক প্ৰত্যাশিত ফল আৰু ক্ষতিভয়ৰ মাজত থকা সম্পৰ্কৰ বিষয়ে ক’বলৈ গৈ ৰৈ গ’লো৷ অচিনাকি মানুহ এজনক ফোনত দিয়া উপদেশৰ সীমাবদ্ধতা বহুত৷ কেনেকৈ বা লয় তেওঁ কথাবোৰ৷ সংকোচ এটা মনত অনবৰতে লাগি থাকে৷ তদুপৰি তেওঁ মই ক’ব বিচৰা কথাবোৰ সঠিকভাৱে বুজিছে নে নাই তাক বুজাতো অসুবিধা হয় কেতিয়াবা, যদিহে তেওঁ নুবুজাকৈ মোৰ কথাবোৰ শলাগি যায়৷ মানুহ এজনক ভালদৰে নজনাকৈ দিয়া উপদেশ তেওঁৰ বাবে অনুপযোগীও হ’ব পাৰে৷ কিন্তু তেওঁৰ ‘গুণ’ৰ হিচাপে মোক মনত পেলাই দিলে- মোৰ মায়েও দেখোন শতাংশৰ হিচাপতকৈ কেইবছৰত দুগুণ হ’ব তাৰ ভিত্তিত বিত্তীয় দ্ৰব্য একোটাৰ ফল কেনেকুৱা তাক ধাৰণা কৰিবলৈ সুবিধা পায়৷ মায়ে মাজে মাজে এতিয়াও কৈ থাকে- ‘আগতেই ভাল আছিল, এন এছ চিবোৰ পাঁচ বছৰতে দুগুণ হৈছিল’৷ কিন্তু কিমান শতাংশ ফল আছিল বুলি সুধিলে মায়ে ক’ব নোৱাৰে৷ এতিয়া যদি আমি বিনিয়োগ দুগুণ হোৱা বছৰৰ সংখ্যাৰ পৰা ফলৰ হাৰ উলিয়াব পাৰো, তেন্তে বহু প্ৰশ্নৰ উত্তৰ আমি লগে লগেই পাব পৰা অৱস্থা এটা পাওঁ৷
হয়, ৭২ ৰ নিয়ম এনে এটা অতি সৰল তথা শক্তিশালী নিয়ম, যাৰ সহায়ত আমি বিনিয়োগ হোৱা ধন দুগুণ হোৱা বছৰৰ সংখ্যাৰ পৰা বাৰ্ষিক চক্রবৃদ্ধি সুতৰ হাৰ মোটামুটিভাৱে নিৰ্ণয় কৰিব পাৰো বা ওলোটাকৈ সুতৰ চক্রবৃদ্ধি হাৰৰ পৰা কেইবছৰত জমা ধন দুগুণ হ’ব তাক গণনা কৰিব পাৰো৷ উদাহৰণস্বৰূপে মোৰ মায়ে কোৱাৰ দৰে আগতে এন এছ চি ৫ বছৰত দুগুণ হৈছিল৷ কিমান শতাংশ চক্রবৃদ্ধি হাৰত সুত আছিল, তাক জানিবলৈ ৭২ ক ৫ ৰে হৰণ কৰক৷ উত্তৰ ওলাল ১৪.৪ শতাংশ৷ অৰ্থাৎ মোৰ মাৰ বাবে তাহানিৰ এন এছ চি আৰু আমাৰ কৃষক বিনিয়োগকাৰীজনৰ বাবে বৰ্তমানৰ আকৰ্ষণীয় ফল হৈছে ১৪.৪ শতাংশ৷ বৰ্তমান বেংকত টকা থ’লে ৮ বছৰতহে জমা ধন দুগুণ হয় বুলি যিটো কথা কৃষকজনৰ বাবে তেনেই অনাকৰ্ষণীয় হৈ পৰিছে শতাংশৰ হিচাপত এই হাৰ হ’ব ৭২ : ৮ ৯৷ অৰ্থাৎ ৯ শতাংশ ফলে আমাৰ কৃষকজনক মুঠেই আকৰ্ষণ কৰিব পৰা নাই৷ ইয়াৰ বিপৰীতে শতাংশৰ পৰা দুগুণৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় বছৰ পাবলৈ আপুনি এইবাৰ ৭২ ক সুতৰ শতাংশৰ হাৰেৰে হৰণ কৰিলেই হ’ল৷ কোনোবাই যদি কৈছে বিশেষ বিত্তীয় দ্ৰব্য এটাই ১২ শতাংশ ফল দিব, তেন্তে কেইবছৰত দুগুণ হ’ব তাক জানিবলৈ ৭২ ক ১২ ৰে হৰণ কৰক৷ উত্তৰ ৭২ : ১২ ৬৷ অৰ্থাৎ ৬ বছৰত আপোনাৰ জমাৰাশি এই আঁচনিখনত দুগুণ হ’ব৷
এতিয়া আপুনি দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ বিশ্লেষণ আৰম্ভ কৰিব পাৰে৷ ভাৰত চৰকাৰৰ দৰে টকা ছপা কৰাৰ অধিকাৰ থকা ব্যৱস্থা এটাই ‘এন এছ চি’ত এসময়ত ১৪.৪ শতাংশ সুত দিও বৰ্তমান প্ৰায় ৮.৭ শতাংশলৈ কমাইছে৷ তেনেদৰে বেংকৰো মূল ব্যৱসায় হৈছে সুত দি টকা জমা লোৱা আৰু সুতলৈ টকা ধাৰে দিয়া৷ বৰ্তমান বেংকত ফিক্সড ডিপ’জিট কৰিলেও ৮ – ৯ শতাংশৰ আশে পাশেহে সুত পোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে৷ তাতকৈ বেছি সুত দিবলৈ বেংকো অপাৰগ৷ এতিয়া প্ৰশ্ন হ’ল কোনোবা এটা প্ৰতিষ্ঠানে আহি আপোনাক কিয় ১৪.৪ শতাংশ ফল দিব বিচাৰিছে৷ তেওঁলোক এই অংগীকাৰ ৰক্ষা কৰিব পৰাকৈ সক্ষমনে? লগতে নাপাহৰিব যিসকল এজেন্টে আপোনাক ‘মই আছো নহয়’ বুলি ক’বলৈ কুণ্ঠাবোধ নকৰে তেওঁলোকৰ কমিছনো কিন্তু উলাই কৰিব পৰাবিধৰ নহয়৷ এই সকলোবিলাক খৰচ বহন কৰিও আপোনাৰ টকা প্ৰতিষ্ঠানটোক লাগে৷ কিন্তু এটা কথা ঠিক বুজিব ভাৰত চৰকাৰৰ বিত্তীয় দ্ৰব্য বা সৰ্বসাধাৰণ বেংকে দিয়া প্ৰচলিত সুতৰ হাৰতকৈ আপোনাক আকৰ্ষিত কৰিব বিচৰা প্ৰতিষ্ঠানটোৰ সুতৰ হাৰ যিমানে বাঢ়ি যাব বিত্তীয় দ্ৰব্যবিধৰ ক্ষতিভয়ৰ আশংকাও কিন্তু সিমানে বাঢ়ি যাব৷ এই দিশটো মন নকৰিলে আপুনি প্ৰতাৰণাৰ জালত ভৰি দিয়াটো একেবাৰে স্বাভাৱিক কথা আৰু বহুতৰে ক্ষেত্ৰত সেইটোৱেই হৈ আহিছে৷ বেছিভাগ সময়তে উচ্চ হাৰৰ ফলৰ বিপৰীতে থকা উচ্চ ক্ষতিভয়ৰ আশংকাবোৰ একেবাৰে গণ্য কৰা নহয়৷ ক্ষতিভয় পানীৰ তলৰ কাঁইট৷ ওপৰৰ পানীখিনি চাই অনুমান কৰিব নোৱাৰি বা পানীত নামিলেও ভৰিত নুফুটালৈকে কাঁইট নাই বুলিয়েই বহুতৰে বিশ্বাস জন্মে৷ কিন্তু যেতিয়া ফুটে, তেতিয়াহে উপলব্ধি হয় সেই বিষ কোন পৰ্যায়ৰ৷
**********
( ৬ নবেম্বৰ,২০১৪ত অসমীয়া প্ৰতিদিনৰ মোৰ নিয়মীয়া শিতানত পূৰ্বে প্ৰকাশিত)
কোনো দীঘলীয়া ভ্ৰমণত ওলোৱাৰ প্ৰাকমুহূৰ্তত আপুনি বাৰু কোনকেইটা কথা জনাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ? লক্ষ্যলৈ দূৰত্ব, নিৰ্বাচিত বাহনখন, সেই বাহনখনে যাত্ৰাত ল’ব পৰা সম্ভাব্য গতিবেগ, প্ৰয়োজন হ’ব পৰা সময়, গাড়ীখন নিজৰ হ’লে ইন্ধনৰ খৰচ বা আনৰ হ’লে ভাড়া ইত্যাদি ইত্যাদি৷ এনেধৰণৰ কথাবোৰ পৰ্যালোচনা নকৰাকৈ আপুনি নিশ্চয় ভ্ৰমণসূচী নবনায়৷ আনকি যাত্ৰা পথৰ মাজতো লক্ষ্য কৰিব আপুনি কিমান আগুৱালে আৰু কিমান বাকী আছে৷ ঠিক একেদৰে আপোনাৰ ভৱিষ্যতৰ বিত্তীয় প্ৰয়োজনবোৰলৈ বুলি লক্ষ্য কৰি আগবঢ়া যাত্ৰাতো এনেধৰণৰ সতৰ্কতা প্ৰদৰ্শন কৰেনে? কৰাটো প্ৰয়োজন, মংগলজনক৷ বীমা আৰু বিনিয়োগৰ জৰিয়তে এই বিত্তীয় যাত্ৰাত সুফল পাবলৈ কৰা চিন্তা-চৰ্চাকে থোৰতে আপুনি বিত্তীয় পৰিকল্পনা বুলিব পাৰে৷ সেয়ে এই পৰিকল্পনাক আপোনাৰ বিত্তীয় যাত্ৰা পথৰ মানচিত্ৰ (Road Map)বুলিও ক’ব পাৰে৷
মহাজনী ব্যৱস্থা ওচৰৰ পৰা মই দেখা নাই৷ কিন্তু শৈশৱত মহাজন থকা সাধু বা গল্প পঢ়িছো প্ৰচুৰ৷ মহাজন থকা গল্পবোৰৰ যিটো কথাই মোৰ চকু সেমেকাইছিল, সেয়া হৈছে অনাখৰী হোজা মানুহবোৰক মহাজনে চক্রবৃদ্ধি সুতৰ জৰিয়তে দিয়া ঋণৰ চেপা৷ কাহানিও শেষ নোহোৱা এক ঋণ পৰিশোধ চক্র৷ ঋণৰ বোজা বৃদ্ধিহে পায় প্ৰতি বছৰে৷ ইয়াত প্ৰকৃত খলনায়ক হৈছে চক্রবৃদ্ধি সুত৷ এই খলনায়কক কিন্তু আপুনি নায়ক হিচাপে পাব পাৰে বিনিয়োগৰ পৃথিৱীত৷ ধৰক, আপোনাৰ এক লাখ টকা আছে৷ বেংকে ৮ শতাংশ সুত আগবঢ়ায়৷ এতিয়া যদি আপুনি বছৰি ৫ হেজাৰ টকাকৈ উঠায় তেন্তে কোনোদিনেই আপোনাৰ এক লাখ টকা শেষ নহ’ব, বৰঞ্চ সেই অক্ষয় ভাণ্ডাৰ বছৰি বৃদ্ধিহে হ’ব৷